నల్గొండ జిల్లా (Nalgonda Dist)

నల్గొండ జిల్లా వైశాల్యం 7122 చకిమీ జనాభా 16,18,416 మండలాలు 31 రెవెన్యూ డివిజన్లు 3 నల్గొండ జిల్లా తెలంగాణా రాష్ట్రంలోని 33 జిల్లాలలో ఒకటి. జిల్లా పరిపాలన కేంద్రము నల్గొండ. ఉద్యమాల పురిటిగడ్డగా పేర్కొనే నల్గొండ జిల్లాలో ఎందరో దేశభక్తులు, స్వాతంత్ర్యసమరయోధులు, నిజాం నిరంకుశత్వాన్ని ఎదిరించిన పోరాటయోధులు జన్మించారు. కృష్ణానది, డిండి నది, మూసి నది జిల్లాలో ప్రవహించే ముఖ్య నదులు. పూణె-విజయవాడ జాతీయ రహదారి జిల్లా గుండా వెళ్ళుచున్నది. మరింగంటి సింగరాచార్యులు, వట్టికోట ఆళ్వారుస్వామి లాంటి సాహితీవేత్తలు, రావిచెట్టు రంగారావు, తెలంగాణ తొలి హోంశాఖ మంత్రి నాయిని నర్సింహారెడ్డి, కుందూరు జానారెడ్డి ఈ జిల్లాకు చెందినవారు. అక్టోబరు 11, 2016 నాటి జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు 59 మండలాలతో ఉన్న నల్గొండ జిల్లా నుంచి తూర్పు భాగం మండలాలతో సూర్యాపేట జిల్లా, ఉత్తర భాగం మండలాలతో యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా ఏర్పాడ్డాయి. కొత్తగా ఏర్పడిన మండలాలతో కలిపి ప్రస్తుతం నల్గొండ జిల్లాలో 31 జిల్లాలు ఉన్నాయి. రాష్ట్రంలో అత్యధిక మండలాలు కలిగిన జిల్లా ఇదే. జిల్లా వైశాల్యం 7122 చకిమీ. 2011 లెక్కల ప్రకారం జనాభా 16,18,416. రాష్ట్రంలోనే పెద్దదైన నాగార్జున సాగర్ ప్రాజెక్టు, ప్రముఖమైన దేవరకొండ దుర్గం ఈ జిల్లాకు చెందినవి. జిల్లాలో 31 మండలాలు, 3 రెవెన్యూ డివిజన్లు ఉన్నాయి. భౌగోళికం, సరిహద్దులు: నల్గొండ జిల్లాకు తూర్పున సూర్యాపేట జిల్లా, ఉత్తరాన యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా, పశ్చిమాన నాగర్‌కర్నూల్ జిల్లా మరియు రంగారెడ్డి జిల్లాలు, దక్షిణాన ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. దక్షిణ సరిహద్దు గుండా కృష్ణానది, తూర్పు సరిహద్దు గుండా మూసినది ప్రవహిస్తున్నాయి. చరిత్ర: నాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్టు నల్గొండ జిల్లాలో పాతరాతియుగం నాటి వస్తువులెన్నో లభించాయి (నాగార్జునకొండ, ఏలేశ్వరం, ఇంద్రపాల నగరం, జానకీపురం, రాయగిరి, నార్కెట్ పల్లి, సిరిపురం తదితర ప్రాంతాలలో). నార్కెట్ పల్లి ప్రాంతంలో వేల సంఖ్యలో సమాధిరాళ్ళు కనిపిస్తాయి. దేవరకొండ సమీపంలోని హుముతాలపల్లిలో బూడిదకుప్పలు అసంఖ్యాకంగా ఉన్నాయి. ఏలేశ్వరం ప్రాంతంలో ఏనుగు ఆకారంలో తయారుచేసిన మృణ్మయ సమాధి పెట్టెలు ఉన్నాయి. రామాయణంలో పేర్కొనబడిన బదరికారణ్యం నల్గొండలోనిదేనని చరిత్రకారుల అభిప్రాయం. జీడికల్లులోని నీటి ఊట రామాయణ కాలం నాటిదేననే అభిప్రాయం ఉంది. బౌద్ధకాలం నాటి చైత్యాలు ఫణిగిరిలో లభించాయి. ఆనాటి జైన సంప్రదాయానికి పటంచెరు, కొలనుపాక నిలయాలు.    1948 సెప్టెంబరు 17న విమోచన ఉద్యమం ద్వారా భారత యూనియన్‌లో కలిసి 1956 వరకు హైదరాబాదు రాష్ట్రంలో ఆ తర్వాత ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో కొనసాగింది, 1969లో మరియు 2009-14 కాలంలో తెలంగాణ ఉద్యమం ఉధృతంగా సాగింది. జిల్లాకు చెందిన ఎందరో ఉద్యమవీరులు పోరాటంలో పాల్గొన్నారు. 2011లో 42 రోజులపాటు సకలజనుల సమ్మె పూర్తిగా జయప్రదమైంది. జూన్ 2, 2014న కొత్తగా అవతరించిన తెలంగాణ రాష్ట్రంలో భాగమైంది. అక్టోబరు 11, 2016న జిల్లాల పునర్వూవస్థీకరణ సమయంలో జిల్లా 3 ముక్కలై కొత్తగా యాదాద్రి భువనగిరి జిల్లా, సూర్యాపేట జిల్లాలు ఏర్పాడ్డాయి. జనాభా: 2011 లెక్కల ప్రకారం జిల్లా జనాభా 16,18,416. అందులో పురుషులు 8,18,306 మరియు మహిళలు 8,00,110. ఉమ్మడి నల్గొండ జిల్లా ఇవి కూడా చూడండి: నల్గొండ జిల్లా మండలాలు, నల్గొండ జిల్లా ప్రముఖులు, నల్గొండ జిల్లా రైల్వేస్టేషన్లు, నల్గొండ జిల్లా పర్యాటక ప్రాంతాలు, నల్గొండ జిల్లా ప్రాజెక్టులు, హోం, విభాగాలు: తెలంగాణ జిల్లాలు, నల్గొండ జిల్లా,  = = = = =